Pierwsza taka publikacja o komunistycznych zbrodniach (+ foto)

8 zdjęć fot. Amadeusz Żołdak

Grażyna Wosińska 
 napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

„Mapa terroru. Śladami zbrodni komunistycznych w województwie gdańskim 1945 - 1956” to pierwsza tego typu książka. Siedem stron poświęconych jest Elblągowi, czyli b. siedzibie urzędu bezpieczeństwa przy Królewieckiej oraz b. aresztowi karno – śledczemu przy 12 Lutego. Pierwszy Przystanek Historia, po inauguracji, zorganizowany przez IPN w Gdańsku był spotkaniem z autorami publikacji.

W ogólnokrajowej publikacji Instytutu Pamięci Narodowej o miejscach zbrodni komunistycznych Elbląg nie istniał. Ten brak nadrobił gdański oddział IPN wydając „Mapa terroru. Śladami zbrodni komunistycznych w województwie gdańskim 1945 – 1956”. Na siedmiu stronach mamy podstawowe informacje o siedzibach b. Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa, przy Królewieckiej 100 i 106 oraz areszcie karno – śledczym przy 12 Lutego 4 A. Opublikowano zdjęcia współczesne i archiwalne.

Autorzy spotkali się z czytelnikami w Klubie Garnizonowym przy ulicy Mierosławskiego, siedzibie Przystanku Historia.

Zręby urzędy bezpieczeństwa w Elblągu zaczęły powstawać w VII 1945 roku, gdy przybył na czele grupy operacyjnej por. Bolesław Reksa. Niebagatelną rolę odegrał sowiecki doradca. Wcześniej prezydent miasta Wacław Wysocki napisał petycję o utworzenie Urzędu Bezpieczeństwa. W książce publikujemy ten dokument

- mówił dr Daniel Czerwiński, współautor „Mapy terroru”.

Podkreślał on, że wtedy w lipcu 1945 roku nie było w mieście i okolicy podziemia antykomunistycznego.

Nieco później osiedlił się w Pogrodziu (wtedy zwanym Nowym Kościołem – red.) płk Bolesław Nieczuja – Ostrowski ze swymi podwładnymi ze 106 Dywizji Piechoty. Takie nagromadzenie Akowców nie mogło ujść uwadze bezpieki. Pułkownika kilka razy aresztowano i skazano na karę śmierci, ale wyroku nie wykonano

- wyjaśniał dr Czerwiński.

W książce przeczytamy o „najsłynniejszym” szefie elbląskiego UB – Stanisławie Supruniuku. Był kierownikiem PUBP w Krośnie, kiedy agent bezpieki zamordował Antoniego Żubryda i jego ciężarną żonę. Nie tylko za to, podziemie wydało na Supruniuka karę śmierci. Przeniesiono go do Gdyni, a potem do Elbląga. Niedawno odbyło się w naszym mieście spotkanie z synem Żubryda.

Daniel Czerwiński przypomniał tajemniczą śmierć osiemnastoletniej Teresy Maślińskiej w więzieniu karno – śledczym.

Do dziś rodzina nie wie jaka była przyczyna śmierci. Dziewczyna została aresztowana w związku z wykrytą przez UB nielegalną organizację niepodległościową (KUL – zakon krzyżacki – red.)

- mówił Daniel Czerwiński.

Książka jest bogato ilustrowana.

Wykonałem około 5 tys. zdjęć. Z oczywistych względów do książki trafiło tylko część. Największe wrażenie wywarły na mnie napisy wyryte przez więźniów w celach. W Elblągu niestety ich nie odnaleźliśmy. Obiekty zostały przebudowane

- wyjaśniał Krzysztof Filip, współautor „Mapy terroru”.

Autorzy książki dziękowali wszystkim, którzy im pomogli w Elblągu, m.in. insp. w st. spocz. Markowi Osikowi, b. komendantowi elbląskiej policji, ppłk. Krzysztofowi Wojewodzie, dyrektorowi Aresztu Śledczego oraz ich podwładnym.

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć.