Kanał Elbląski na drodze do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

 fot. Wojciech Górnisiewicz / Zdjęcia Elbląga - Facebook

Marcin Mongiałło 
 napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Związek Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza złożył do Polskiego Komitetu ds. UNESCO wniosek o wpisanie Kanału Elbląskiego na Listę Informacyjną Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Wpis na Listę Informacyjną otwiera drogę do wpisania Kanału Elbląskiego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Aby tego dokonać konieczne jest przygotowanie obszernego wniosku (ok. 600 stron), zawierającego opis obiektu, jego uniwersalną wartość, integralność i autentyzm oraz finansowanie i zarządzanie obiektem. Po przedłożeniu propozycji obiekt jest kilkakrotnie wizytowany przez ekspertów UNESCO, których opinia stanowi integralną część wniosku rozpatrywanego na posiedzeniu plenarnym UNESCO. Cała procedura trwa zwykle około 5 lat. Plenarne posiedzenie UNESCO odbędzie się w kwietniu 2017 roku w Krakowie.

Przypomnijmy, że zgodnie z przyjętą przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2011 roku procedurą zgłaszania propozycji na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, do Komitetu ds. Światowego Dziedzictwa Kulturowego w Polsce, organu pomocniczego ministra, w październiku 2014 roku wpłynął wniosek Zarządu Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza o rozpatrzenie kandydatury umieszczenia na polskiej Liście informacyjnej (jest to pierwszy etap formalny ubiegania się o status światowego dziedzictwa UNESCO) obiektu pod nazwą „Zespół 5 zabytkowych pochylni na Kanale Elbląskim”. Wniosek ten został przedstawiony członkom Komitetu, którzy na posiedzeniu w marcu 2015 r., jednogłośnie podjęli uchwałę, że warunkiem dalszego rozpatrywania tej propozycji jest jej rozszerzenie na całą drogę wodną kanału wraz z urządzeniami hydrotechnicznymi i ich kontekstem krajobrazowym oraz konieczność wyjaśnienia stopnia zachowania autentyzmu napędu hydraulicznego, po przeprowadzonej w latach 2012-14 rewitalizacji kanału.

W celu wyjaśnienia zaistniałych wątpliwości i podjęcia bliższej współpracy z wnioskodawcą, w sierpniu 2015 roku przeprowadzono wizję lokalną Kanału Elbląskiego. W oparciu o wnioski płynące z wyżej wymienionej wizji członkowie Komitetu na kolejnym posiedzeniu Komitetu w grudniu 2015 roku potwierdzili, że obiekt jest cennym zabytkiem – jego wyróżnikiem jest zastosowany tu typ pochylni, który zachował się jedynie na Kanale Elbląskim, i podtrzymali wcześniejsze stanowisko, że prace nad zgłoszeniem Kanału powinny być kontynuowane. Konsekwencją przeprowadzenia postulowanych prac jest złożenie do Polskiego Komitetu ds. UNESCO wniosku o wpisanie Kanału Elbląskiego na Listę Informacyjną Światowego Dziedzictwa UNESCO.

28 stycznia 2011 roku Kanał Elbląski, decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, został wpisany na listę pomników historii.

W 2015 roku zakończono kompleksową modernizację całego szlaku wodnego (łącznie z zabytkowymi pochylniami), dzięki czemu dziś mamy możliwość w pełni podziwiać pomysłowość i kunszt jego twórców.

Starania o wpisanie Kanału Elbląskiego na Listę Informacyjną niestety idą bardzo powoli. Wyprzedza nas w tym względzie wiele innych podmiotów, którym udało się wpisać zgłaszane na listę zabytki znacznie wcześniej, mimo, że nie zawsze są to obiekty o takich walorach wyjątkowości jak Kanał Elbląski. Mając na uwadze opieszałe działania dotyczące tak istotnej dla regionu (i nie tylko regionu) kwestii już w lutym tego roku interpelację w tej sprawie (wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO pomnika historii Kanału Elbląskiego) złożył elbląski poseł Andrzej Kobylarz (Kukiz '15).

W sierpniu 2016 roku pięć obiektów było wpisanych na polska Listę Informacyjną:

– Krzemionki – prehistoryczne kopalnie krzemieni; 

– Bukowe lasy o charakterze pierwotnym w Bieszczadzkim Parku Narodowym (w ramach rozszerzenia wpisu Pierwotne karpackie lasy bukowe i stare lasy bukowe w Niemczech); 

– Gdańsk – miasto wolności i pamięci;

– Kopalnia rud ołowiu i srebra wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach; 

– Kanał Augustowski;

– Pienińska dolina Dunajca.