Elbląg na Dużym Ekranie. Historia Żydów w Elblągu

 fot. Nadesłane

Redakcja elblag.net 
 napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Tradycyjnie w pierwszą środę miesiąca kino Światowid zaprasza miłośników historii Elbląga na seans z cyklu „Elbląg na dużym ekranie”. Tematem filmów i prelekcji 4 maja będzie „Historia elbląskich Żydów”.

Historia Żydów w Elblągu, to historia mało znana. Aż do końca XVIII wieku nie mogli się w naszym mieście osiedlać i bywali tu tylko podczas jarmarków. Dopiero na początku XIX wieku doszło do założenia gminy żydowskiej, urządzono cmentarz i zbudowano synagogę. Społeczność ta nigdy nie była duża, maksymalnie liczyła do 2% mieszkańców.

Byli to głównie ludzie majętni lub przynajmniej dobrze sytuowani - kupcy i przemysłowcy, lekarze, rzemieślnicy. Aby zamieszkać w Elblągu musieli wykazać się odpowiednim majątkiem. Początkowo byli dyskryminowani, nie wolno im było podejmować wielu zawodów zarezerwowanych wyłącznie dla rdzennych mieszkańców, nie wolno było też bezpośrednio zarządzać biznesem. Elblążanie nie byli im przychylni, ale też nie mieli wpływu na osiedlanie się Żydów. W tej sferze działały edykty królewskie.

W miarę postępującej liberalizacji, następowało asymilowanie się żydowskich rodzin. Już w roku 1844 r. do Rady Miejskiej Elbląga wybrano pierwszego obywatela wyznającego judaizm. W 1874 r. w Elblągu powstała największa w Europie fabryka cygar Loeser & Wolff. Inna żydowska rodzina – Loewenthal zbudowała i prowadziła pierwszy prawdziwy dom handlowy w mieście. Kaufhaus Loewenthal przyciągał klientów z odległych miast i regionów, po roku 1918 także z Polski.

Po wielkim kryzysie, gdy władzę przejęli naziści, w Elblągu mieszkało już tylko 367 osób pochodzenia żydowskiego. Spalenie synagogi w noc kryształową oraz represje ze strony władz zmusiły ich do opuszczenia miasta. W 1939 r. zostały zaledwie 53 osoby, wielu zginęło podczas Zagłady. Majątek Żydów został skonfiskowany i sprzedany Niemcom. Tak stało się z największą w Europie fabryką cygar i domem handlowym braci Loewenthal. Dziś jednym z eksponatów prezentowanych w Muzeum Dziedzictwa Żydowskiego w Waszyngtonie jest niemiecki film informujący o aryzacji elbląskiej fabryki cygar Loeser & Wolff

Na seans pt. „Historia elbląskich Żydów” zapraszamy w środę, 4 maja o godz. 18:00 do Kina Światowid.