Alicja Wyszyńska opowiedziała o zabytku, który pamięta początki Elbląga (+ zdjęcia)

17 zdjęćAlicja Wyszyńska, fot. Marcin Mongiałło

Marcin Mongiałło 
 napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Dziś, 5 lipca przed południem sali „U św. Ducha” odbyło się pierwsze spotkanie w ramach letniego cyklu „Ziołowe lato w bibliotece”. Wykład na temat historii elbląskiego Szpitala św. Ducha – najstarszego zabytku w naszym mieście – wygłosiła Alicja Wyszyńska – certyfikowany przewodnik turystyczny po Elblągu. 

Na spotkaniu obecni byli i słowo wstępne wygłosili prezydent Elbląga Witold Wróblewski oraz dyrektor Biblioteki Elbląskiej – Jacek Nowiński. Ten ostatni przypomniał, że tu właśnie rozpoczęła się historia naszego miasta. Obaj przypomnieli, że obecnie – dzięki realizowanej właśnie dużej inwestycji – Biblioteka Elbląska obecnie zmienia swoje oblicze. Przypomnijmy, że zabytkowy zespół zostanie wyremontowany i zmodernizowany. Prace mają zakończyć się do jesieni 2019 r., a ich koszt jest szacowany na ponad 9 mln zł, z czego większość to dofinansowanie z funduszy unijnych. Dzięki modernizacji Biblioteka zyska m.in. nowe pomieszczenia, zagospodarowany zostanie również teren dziedzińca.

Po wystąpieniach prezydenta Elbląga, dyrektora Biblioteki Elbląskiej i pełnomocniczki prezydenta  ds. seniorów Teresy Urban przyszła pora na wykład Alicji Wyszyńskiej pt. „Z kart historii Szpitala św. Ducha w Elblągu”. Licznie zgromadzona publiczność (co widać na załączonych w fotogalerii zdjęciach) mogła dowiedzieć się wielu interesujących faktów dotyczących budowli, która pamięta początki Elbląga. Co prawda zabytek ten ucierpiał w wyniku działań wojennych, ale zachowały się w nim partie cegieł, które pochodzą z XIV wieku.

Szpital św. Ducha powstał z inicjatywy legata papieskiego Wilhelma z Modeny w roku 1242 roku jako pierwszy w Prusach. Opiekowano się tutaj osobami starszymi, niedołężnymi. Szpital był początkowo drewniany, ale po pożarze, który strawił miasto w 1288 roku odbudowano go jako budowlę ceglaną.  

My znajdujemy się w miesjcu dawnego kościoła św. Ducha. Tam gdzie jest Biblioteka Bulaj były pomieszczenia szpitalnego przytułku. Poodpiecznych było od 50 do 60 osób i były to osoby starsze, niedołężne

– poinformowała Alicja Wyszyńska. 

W średniowieczu leczono przede wszystki ziołami, choć zalecano również kapiele zdrowotne, wyjazdy w miejsca znane z dobrych warunków klimatycznych. Stosowano również zabiegi chirurgiczne. 

Do 1309 roku Elbląg był najważniejszym miastem zakonu krzyżackiego. Po tym roku Elbląg utracił to miano na rzecz Malborka. Komtur elbląski nosił tytuł wielkiego szpitalnika i należał do pięciu najważniejszych dostojników zakonu.

– przypomniała Alicja Wyszyńska.

Do 1454 roku szpital podlegał pod zakon krzyżacki. Zarządzał nim podszpitalnik. Po tym roku przeszedł pod zarząd miasta. Kiedy mieszkańcy Elbląga wygnali krzyżaków i zniszczyli zamek, wielki szpitalnik przeniósł się do Pasłęka. 

Do 1525 roku Szpital św. Ducha znajdował się pod zarządem rady miejskiej, po tym zaś roku przeszedł pod zarząd zboru ewangelickiego. 

Jak poinformowała prelegentka:

Szpital posiadał też swoje mienie, swoje włości.  Z tego też, oprócz opłat pobieranych od ludzi i zapisów testamentowych, się utrzymywał. Był to drugi szpital, który powstał na terenach zakonu krzyżackiego. Pierwszy powstał w Toruniu. Bracia zakonni bardzo często korzystali z tzw. chorobowego. Wówczas taki brat korzystał z dyspensy i nie podlegał tak surowym regułom życia zakonnego jak podczas pobytu na zamku. (...) W czasach, gdy trwały zarazy w szpitalu było leczonych więcej osób, choć trzeba dodać, że nocowali oni zazwyczaj w domach. Szpital pełnił przede wszystkim funkcję przytułku. (...) Był to największy i najważniejszy szpital na terenach zakonu krzyżackiego, w związku z tym leczyli się tutaj dygnitarze zakonni.

W Szpitalu św. Ducha znajdował się tylko jeden ołtarz. Zabudowania szpitalne nie były tak surowe jak w chwili obecnej. Były ganki, przedproża. Całość była otoczona murem. Jego zachowany kawałek znajduje się na dziedzińcu biblioteki. 

Trzy najważniejsze obiekty elbląskiego Starego Miasta – Szpital św. Ducha, kościół pw. św. Mikołaja oraz kościół pw. Najświętszej Marii Panny – łączyła ścieżka kościelna, która służyła temu, aby pomiędzy nimi można był się szybko przemieszczać. 

W wyniku II wojny światowej ucierpiał także Szpital, św. Ducha, którego bryła została poważnie uszkodzona. Odbudowa rozpoczęła się dopiero w 1968 roku i trwała kilka lat. Począwszy od 28 maja 1979 r. mieści się tutaj siedziba głównej biblioteki w naszym mieście, która w tamtym czasie znana była pod nazwą Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Cypriana Kamila Norwida.